The Passion 40-daagse laat (on)gelovigen warmlopen voor reli-spektakel in Harlingen
In 2014 was The passion op de Vismarkt in Groningen. Ondanks de stromende regen kwamen er zo'n 20.000 mensen op af.. Foto: Peter Wassing
Het lijden en sterven van Jezus als tv-spektakel. The Passion heeft miljoenen liefhebbers, maar er zijn ook mensen die niets moeten hebben van deze gepopulariseerde vertelling met bekende Nederlanders. Toch liegen de cijfers niet: vorig jaar volgden ruim 2,2 miljoen televisiekijkers het modern vormgegeven paasverhaal.
Groningen was in 2014 het decor van The Passion . Daar kwamen toen zo’n 20.000 bezoekers op af. Dit jaar vindt het muzikale spektakel plaats in de Friese havenstad Harlingen.
Vasten en bezinnen
In aanloop naar de tv-uitzending op Witte Donderdag (6 april) worden landelijk, onder de noemer The Passion 40-daagse, zo’n zeventig concerten en paaswakes gehouden. De veertigdagentijd (ook wel vastentijd of lijdenstijd) is voor christenen een periode van vasten en bezinnen in voorbereiding op Pasen.
De eerste editie van The Passion 40-daagse was in 2019, waarna corona de voortgang dwars zat. ,,Voor ons voelt het dus een beetje als een nieuwe start’’, zegt Wilco Korts van de Protestantse Kerk Nederland (PKN). Het kerkgenootschap haakt aan bij het landelijke succes van The Passion en wil mensen op een laagdrempelige, toegankelijke manier het paasverhaal laten beleven.
Kaarsje branden
Korts: ,,Dat kan met zang, muziek, maar ook in stilte. We bieden swingende gospel aan, ingetogen luisterliedjes en (kinder)theater. Maar mensen kunnen ook in stilte een kaarsje branden.’’ Bij al die activiteiten staat een kleinere versie van het bekende, lichtgevende kruis uit The Passion centraal. Thema dit jaar is ‘Uit liefde voor jou’.
The Passion 40-daagse, als opmaat naar de grote tv-registratie, past in de historische verandering rond het uitbeelden van het lijdensverhaal. In de middeleeuwen waren er de passiespelen, waarbij gezelschappen op markten het verhaal weergaven. In verschillende plaatsen in binnen- en buitenland worden nog steeds eens in de zoveel jaar passiespelen opgevoerd. Later kwam de nog altijd immens populaire Mattheüs Passion van Bach. The Passion sluit aan bij die traditie.
Herkenbaar
In een blog probeerde godsdienstsocioloog Marten van der Meulen al eens het succes van The Passion wetenschappelijk te verklaren. Het tv-spektakel is volgens hem herkenbaar, omdat het aloude thema’s aan de orde stelt die mensen belangrijk vinden: lijden, dood, verraad, vriendschap, trouw. ‘Het is een vorm die past bij de huidige geïndividualiseerde en gefragmenteerde Nederlandse samenleving’, stelde Van der Meulen.
Theoloog Mirella Klomp vindt de moderne vertaling van het paasverhaal passen bij de nieuwe tijd van religie beleven. In een gesprek met Metro zegt ze dat religie niet verdwijnt, maar verandert. ,,Het verhaal wordt nog steeds in kerken verteld, maar verplaatst zich daarnaast ook naar andere domeinen, zoals het stadsplein.”
En het gevoel van vrede en saamhorigheid, dat The Passion uitstraalt, helpt mee aan de populariteit. Klomp: „Naarmate de polarisatie toeneemt, neemt de behoefte aan gemeenschappelijke momenten ook toe. Ze overstijgen voor even alle conflicten.”
Kunst of kitsch?
Anderen vragen zich af of we nou naar een religieus of cultureel verschijnsel kijken, naar kunst of kitsch? Bekende musicals en films als Jesus Christ Superstar , Noah, Risen en The Passion of the Christ maken alle gebruik van Bijbelse verhalen voor entertainment.
Godsdienstwetenschapper Erin Wilson van de Rijksuniversiteit Groningen vindt dat The Passion vooral wordt neergezet als een seculier, cultureel evenement en niet als een heilige boodschap voor gelovigen. Volgens de hoogleraar is het meer een volksvertelling, net als de verhalen uit de Griekse en Romeinse mythologie.
Hemelvaart
Wie na The Passion nog meer tv-passie wil, kan zich verkneukelen over The Passion Hemelvaart vanuit Bolsward en Sneek. De eerste editie bleek vorig jaar ook zo’n succes – er keken 1,5 miljoen mensen – dat omroep KRO-NCRV het verhaal van dit christelijke feest opnieuw uitzendt, op 18 mei.
The Passion Hemelvaart gaat door waar de paasvertelling in The Passion eindigt. Het vertelt het verhaal van Jezus die is opgestaan en aan zijn discipelen vraagt zijn werk voort te zetten.
Hoop en licht
,,Dat is ook de kern van het verhaal dat willen vertellen’’, stelt PKN-directeur Jurjen de Groot. ,,Hoe donker het ook is, kijkend naar de situatie in Oekraïne, hebben wij de opdracht meegekregen om hoop en licht om ons heen te verspreiden.’’
Wie helemaal niets met The Passion of zijn opvolger heeft, kan zich altijd nog vermaken op sociale media. Vooral op Twitter worden de presenteer-, zang- en acteerprestaties van de Bekende Nederlanders onder de loep genomen en van commentaar voorzien.
Vaak plat, soms gevat. ‘Zolang ze maar geen Zwemmen in Bacardi Lemmon gaan zingen’, tweette Don Roelofsen vorig jaar.
Hedendaagse taal, eigentijdse liederen: 'Dát is de kracht'
In Drenthe doen dit jaar twee PKN-kerken mee aan The Passion 40-daagse: De Vredehorst in Hoogeveen en De Opgang in Emmen.
,, The Passion is een mooie manier om het verhaal van Pasen breder uit te dragen dan alleen in de kerk’’, zegt Geert Jansen van het ‘doe-team’ van De Vredehorst. ,,Voor mensen die niet geloven of niet in de kerk komen is het een geweldige manier om dat bijzondere verhaal toch te beleven.’’
,,En The Passion is een begrip’’, vult kerkelijk werker Heleen Hornstra van de Protestantse Gemeente Emmen aan. ,,Hierin wordt hedendaagse taal gesproken, met liederen van nu’’, vult kerkelijk werker Heleen Hornstra aan. ,,Dát is de kracht.’’
Het Passion-kruis staat vrijdag in Emmen. Tussen 13 en 19 uur is er een paaswake bij De Opgang en om 20 uur een optreden van het gospelkoor Grace & Glorie. Een dag later verkast het lichtgevende kruis naar Hoogeveen. Op het plein bij winkelcentrum De Weide wordt vanaf 13 uur een paaswake gehouden en om 19 uur is een optreden van Forever Worship in De Vredehorst.
Jansen en Hornstra kunnen slecht inschatten hoeveel mensen er op af zullen komen. ,,Het is de eerste keer, dus afwachten’’, zeggen ze. PKN heeft de kerken gevraagd om voor de concerten minimaal honderd kaarten te verkopen. Dat gaat volgens beiden wel lukken. ,,Het loopt geen storm, maar ik verwacht ‘s avonds toch een redelijk gevulde kerk’’, zegt Jansen.
In Emmen worden de mensen via sociale media en flyers van de activiteiten op de hoogte gebracht. Hornstra: ,,We timmeren volop aan de weg en helpen ouderen bij het bestellen van kaarten. Ik verwacht wel een gemêleerd publiek.’’
De nieuwe aanpak rond Pasen past volgens beiden in de wijze waarop PKN de verbinding met de maatschappij zoekt, met gelovigen en niet-gelovigen. ,,Er wordt gelukkig meer over kerkmuren heen gekeken’’, zegt Hornstra. ,,We moeten af van die hokjescultuur en meer samenwerken met andere geloofsgemeenschappen.’’
Jansen: ,,Ons jaarthema is ‘Samen met buren’. Vandaar ook dat het Passion-kruis bij het winkelcentrum staat, onze buren. Het zijn andere vormen van kerk-zijn.’’ In Friesland doen dit jaar kerken in Haulerwijk en Kollummerzwaag mee, in Groningen haakt een kerk in Haren aan.
De Rooms Katholieke kerk in Emmer-Compascuum heeft ook een evenement. Op zondag 2 april vindt voor de zesde keer de EmmerCompassion plaats. Om 18.15 uur start een processie met het verlichte kruis vanaf het marktplein in het dorp. Iedereen kan zich daar bij aansluiten en meelopen. Al sinds 2016 wordt dit evenement, met toneel en hedendaagse songs, door katholieke, protestantse en baptistenjongeren vormgegeven.
