Joop Verburg, Nico Velthuis en Jaap Merkel vertellen over ecologisch bermbeheer in gemeente De Wolden

Wat is ecologisch bermbeheer?

„Als je als gemeente ecologisch bermen beheert, beheer je met groot respect voor het evenwicht in de natuur. Maaien is kapotmaken van een leefomgeving en die schade willen we beperken. We bekijken de situatie, we maken keuzes en pas dan wordt er gemaaid. In delen, met een scherp oog voor de dieren en de planten. Het maaisel blijft een langere tijd liggen. Zo kunnen insecten wegkruipen en zaden narijpen. Daarna wordt het maaisel afgevoerd, met alle voedingsstoffen, zodat de grond verarmt. Veel planten die hier thuishoren, voelen zich prettig op een schrale grond. En het werkt want in gemeente De Wolden zijn steeds meer soorten wilde inheemse planten te vinden.”

Waarom kiest gemeente De Wolden hiervoor?

Er moet een antwoord komen op het probleem met stikstof, verzuring en de verstening van de bermen. Ook verdwijnen er steeds meer soorten planen en dieren. Verburg: „In de Zuidwoldiger Vlindertuin tel ik nu op een mooie dag 25 vlinders. Enkele jaren geleden waren dat er nog 250. En van de 21 vlindersoorten van toen zijn er nog maar veertien over. Daar maak ik me grote zorgen over.’‘ De natuur is een ecosysteem. In dit systeem is alles op elkaar afgestemd. Planten hebben insecten nodig voor bestuiving. En insecten hebben planten nodig als waardplanten, planten waar ze hun eitjes op leggen en voedsel vinden. „Daarom maaien we bermen in delen”, vertelt Merkel. „Met ecologisch bermbeheer proberen we de natuur weer ruimte te geven en het evenwicht daarin te herstellen. Ook de natuurlijke vijanden horen bij dit evenwicht, bijvoorbeeld om de eikenprocessierups te bestrijden. Ecologisch bermbeheer leidt tot meer planten en dat weer tot meer natuurlijke vijanden van deze rups.”

De gemeente heeft al 25 jaar ervaring met ecologisch bermbeheer, hoe kan dat?

„In 1995 zijn de eerste plannen gemaakt voor het ecologisch aanleggen en beheren van parkbermen in de nieuwe wijk Middelveen in Zuidwolde”, vertelt Merkel. „Ik ben na de aanleg als externe deskundige ook beheerder geworden. Ik kijk, overleg, leg uit en maai met beleid. Een voorbeeld is dat ik het hoge gras behoud rondom bramenstruiken. Zo kunnen dwergmuizen altijd een veilige schuilplaats vinden. En wanneer ik een jaar later dit gedeelte wél maai, laat ik een andere plek ongemoeid.’‘ In 2010 is de gemeente begonnen met de aanleg van het Vlinderommetje, ook in Zuidwolde. Ook daar is steeds het beheer gedaan vanuit het principe van ecologisch groenbeheer.

Is de overstap naar een ecologisch bermbeheer een logisch stap?

„Het is heel interessant, want er zijn zoveel bermen in de gemeente. Al die kleine strookjes grond vormen samen een groot gebied met alle ruimte voor ecologisch beheer. Natuurlijk zijn niet alle bermen geschikt. Soms zijn ze te smal, te donker tegen een boswal aan of te dicht bij intensief bemeste grond. Soms moeten we veiligheid voor laten gaan. Bij een drukke kruising houden we de bermen veilig en strak gemaaid. We beheren nu 44 procent van de bermen in de gemeente ecologisch.”

Een ecologisch beheerde berm is geen strakke grasberm?

„Dat klopt”, benadrukt Velthuis „en we begrijpen dat mensen daaraan moeten wennen. ‘Je vergeet de helft te maaien’ horen we van verschillende inwoners. Daarom gaan we graag met de inwoners van De Wolden in gesprek. We luisteren en zoeken naar balans in de belangen. De belangen van de inwoners, van de gemeente, van aanwonenden en van de natuur. We leggen uit waarom we doen wat we doen en dat deze ‘wilde bende’ juist een heel doordacht stukje natuur is. Ook leggen we uit waarom het zo belangrijk en noodzakelijk is om ecologisch te beheren. Vaak worden bermen nog mooier met dit soort beheer. Dankzij het verschralend beheer krijgen echte Drentse soorten in die schrale grond meer kans en zien we bermen met zandblauwtjes, muizenoren en koekoeksbloemen.”

Al dat beheerwerk wordt gezien en beloond. Jaap Mekel is door de Vlinderstichting in 2022 immers verkozen tot Bovenste Beste Bermbeheerder van Nederland.