Eerst was er koffie met speciaal gemaakte bonbons. Daarna waren er toespraken. Vervolgens werd de laatste verfstreek aangebracht aan een muurschildering op een wooncomplex, tegenover theater De Tamboer in Hoogeveen: een reusachtig portret van Vincent van Gogh. Toen kon het feest beginnen.

Op tal van plaatsen werd donderdag stilgestaan bij de geboorte van Van Gogh (1853-1890). Als hij het eeuwige leven had gehad, zou hij 170 jaar zijn geworden. In achtereenvolgens Hoogeveen, Nieuw-Amsterdam en Zweeloo werd het gevierd met de start van het project Van Gogh Drenthe.

Het is dit jaar 140 jaar geleden dat de kunstschilder per trein in Hoogeveen arriveerde. Na een paar weken rondstruinen, trok hij per boot dieper het veenlandschap in, naar Zuidoost-Drenthe. Om begin december 1883 weer naar Noord-Brabant te gaan, zijn geboortestreek.

Meer dan tachtig activiteiten

Het bezoek aan het toen nog woest en ledige Drenthe was kort, maar hevig genoeg om uitgebreid te herdenken. Meer dan tachtig activiteiten staan de komende weken en maanden op stapel, van lezingen tot en met rondleidingen, van concerten tot en met een tentoonstelling in het Drents Museum.

Waarom nu? Waarom niet tien of vijftien jaar geleden? Waarom niet over tien jaar? Is 150 niet een veel mooier getal? Heeft Drenthe iets goed te maken?

Dat soort vragen moet je op een verjaardag niet stellen. Want wie je het vraagt, allemaal zeggen ze dat het verhaal van Van Gogh in Drenthe te weinig is verteld – niet alleen in Drenthe, ook daarbuiten. En dat het een goed verhaal is.

Goed voor het zelfbewustzijn

Goed voor de economie, want Van Gogh is een mensenmagneet. In Amsterdam en Noord-Brabant, waar de kunstschilder al jaren een cultuur-toeristisch merk is, weten ze er alles van. Een speciaal daartoe opgerichte organisatie, Van Gogh Europe, probeert het in gewenste banen te leiden.

Goed voor het zelfbewustzijn van de inwoners van Drenthe, dat ook. De Hoogeveense wethouder Mark Tuit merkt het nu al, vertelde hij donderdag bij de onthulling van de muurschildering. ,,Als ik op straat loop, zie ik de mensen kijken: ‘Mwah, dat is best wel mooi.’ Wij zijn trots op onze mooie provincie. Maar zeggen het niet vaak.”

Verbouwing Van Gogh-huis Nieuw-Amsterdam

Van Gogh Drenthe moet bij een breed publiek duidelijk maken dat de provincie aantrekkelijk werd en wordt gevonden. Speciaal voor dat doel ondergaat het Van Gogh Huis in Nieuw-Amsterdam, in 1883 het logement waar de schilder verbleef, een grondige verbouwing. Als die is afgerond, kunnen bezoekers ter plekke te weten komen wat Vincent in Drenthe zocht en vond.

De 23 brieven die de schilder destijds vanuit de provincie naar zijn broer stuurde, vertellen erover. ,,Het was een donkere tijd voor hem”, vatte cultuurwethouder Dewy Leal van de gemeente Emmen samen tijdens de voorzetting van het verjaardagsfeest in Nieuw-Amsterdam. ,,Hij heeft hier een enorme ontwikkeling doorgemaakt. De mensen en het landschap hebben hem geïnspireerd zijn hart te volgen.”

Een herkenbare, persoonlijke zoektocht

Het Drentse verhaal is het verhaal van een persoonlijke zoektocht. ,,We maken dat zelf ook mee, of hebben dat zelf al meegemaakt”, aldus Leal. ,,Hier, op de plek waar hij heeft gewoond en gewerkt, kun je straks beleven wat inspiratie en ontplooiing hebben betekend.”

Terwijl Hoogeveen iets werd onthuld, werd in Nieuw-Amsterdam iets gepresenteerd – het dorp krijgt later eveneens een Van Gogh-muurschildering. Gedeputeerde Henk Brink overhandigde als turfkruier aan de Vaart een boekwerk met drie routes. Die stellen fietsers in de gelegenheid om Zuid-Drenthe te ervaren zoals de schilder het destijds heeft ervaren.

‘Eikenboomen van een superbe brons’

De bijbehorende claim is dat het landschap de afgelopen 140 jaar weinig is veranderd. In geval van Zweeloo valt daar iets voor te zeggen. Het plaatselijke kerkje – donderdag verjaardagslocatie nummer drie – oogt zo goed onderhouden dat het precies lijkt op het kerkje dat Van Gogh in 1883 tekende. Wie net als de schilder het dorp in de nazomer bezoekt, kan nog steeds ‘woningen heel breed tusschen eikenboomen van een superbe brons’ aantreffen.

Om dit alles uit te dragen, gaat zaterdag een marketingcampagne van start met onder meer een promo op nationale televisie. Daarin treedt een fotograaf in de voetsporen van Van Gogh. Boodschap: ook de schilder van deze tijd kan zich vergapen en verlustigen aan het oerlandschap.

Wervende werking

Die wervende werking zit eveneens in het donderdag gepresenteerde lyrische lied Wat Vincent zag van zangeres Martijje. Het bevat het volgende refrein: ‘Zie je hier wat Vincent zag/ vredige heide, ’t veen/ ‘t leste licht van elke dag/ ‘t tweeduuster kalm um je hen/ strak gezicht zo hard an ’t wark/ bescheiden met weinig tevree/ vind je hier wat Vincent vun/ dan wil je ook hier zo geern wees’n’.

Van Gogh Drenthe is meer dan een feestje van een museumdirecteur, zeggen de initiatiefnemers. In de woorden van gedeputeerde Henk Brink: ,,Mensen zijn met ideeën gekomen. Er is iets opgepakt. Het wordt een prachtig jaar. Ook als de deelnemers van het Europees Kampioenschap wielrennen dit gebied straks aandoen, zal er veel aandacht zijn voor Van Gogh. Dat mag niet stoppen na 2023.”